سنگبری

استخراج و مصرف سنگ های ساختمانی در ایران به صورت گسترده در پیکره و نمای ساختمان ها، معابد و کاخ ها در طول سالیان بسیار زیاد متداول بوده است. استفاده از سنگ در هزاره های اول و به هنگام تمدن بشری در سرزمین ایران به صورت سنگ های ساختمانی و سنگ های تزئینی کاربرد داشته است و آثار بجا مانده در تخت جمشید، پاسارگاد و تخت سلیمان از بناهای ساسانیان تا به امروز در سراسر کشور عزیزمان وجود دارد. استفاده از سنگ به مرور زمان و پیشرفت تکنولوژی کاربرد های گوناگونی به خود گرفت و مصارف بیشتری در صنعت ساختمان سازی، پل سازی، راه سازی و ... پیدا کرد. اولین دستگاه سنگبری در ایران در سال 1307 هجری شمسی همزمان با ساخت کاخ مرمر با تیغه های آهنی که با پودر و سیلیس کار می کرد و به اره گلی معروف بود در منطقه نازی آباد تهران ساخته شد. دستگاه بعدی در سال 1312 توسط گلداشمیت شرکت اشکودا در بازار تهران جهت احداث بانک ملی و ساختمان دادگستری راه اندازی شد. اما اولین کارخانه سنگبری ایران در سال 1317 توسط کارشناسان آلمانی به سفارش آستان قدس رضوی در مشهد احداث گردید که سنگ های مرقد مطهر امام رضا (ع) و بانک مرکزی تهران، بانک سپه و کاخ مرمر توسط این کارخانه تولید گردید. دستگاه قله بر این کارخانه که معروف به اره گلی بود دارای 40 تیغه فولادی بود که با فاصله 3 تا 5 سانتی متر توسط یک بازو حرکت می کرد و از بالای تیغه ها مرتباً آب روی تیغه ها و سنگ پاشیده مید و برای برش سنگ از پودر سیلیس که توسط کارگر روی سنگ پاشیده می شد تا پودر سیلیس مابین تیغه فولادی و سنگ قرار گیرد و با فشار تیغه ها بر روی سنگ برش صورت گیرد. در سال 1320 شرکت اشکورا و شرکای ایرانی یک کارخانه سنگبری در محله جوادیه تهران راه اندازی کردند و همزمان کارخانه نازی آباد کارخانه خود را توسعه داد و تعداد اره های سنگبری را به یازده دستگاه افزایش داد و سنگ های حرم امام حسین (ع) در کربلا و حرم حضرت علی در نجف اشرف را تولید نمودند. در سال 1345 تحولی در تولید سنگ بوجود آمد و با نصب جرثقیل دروازه ای و اره سنگبری با تیغه های الماسی تولید سنگ به صورت انبوه درآمد و تعداد سنگبری ها در تهران و اصفهان و محلات افزایش چشمگیری پیدا کرد. اکتشاف، استخراج، حمل، برش و ساب که در طول زمان از روش سنتی و دستی در ایران رایج بوده در دوره های اخیر پیشرفت چشمگیری داشته است. اکثر کارخانه های سنگبری یا از ماشین آلات روز دنیا استفاده می کنند و یا از دستگاه ها و ماشین آلات ساخت داخل که از کیفیت قابل قبولی برخوردار است.
سنگبری های ایران در حال حاضر به دو دسته تقسیم بندی می شوند. دسته اول سنگبری هایی هستند که تولیدات شان مصرف داخلی دارند و مجهز به دستگاه قله بر و دستگاه ساب و طولی بر هستند و اکثرا سنگ ها بصورت طولی و تایل فرآوری می گردد. دسته دوم سنگبری هایی هستند که مجهز به ماشین آلات بروز هستند و توسط دستگاه برش اره و اسلب ساب سنگ ها بصورت اسلب برش و فرآوری می گردد. این دسته از سنگبری ها اغلب در زمینه صادرات سنگ مشغول می باشند.